Finansal piyasalarda av olmamayı öğrenebilmek: TÜFE Tahvileri üzerine

Kerim Rota’nın enflasyona endeksli tahvillerle ilgili yazısından sonra bu tahvillere olan ilgim arttı. Tüm mali araçların enflasyona karşı ezildiği bir ortamda en azından birikimlerimiz yok etmeyecek ezdirmeyecek bir araç bulabilmenin coşkusuyla yatırım kuruluşunun kapısını çalıverdim.

Bana sunulan tahviller ve getiri oranlarını görünce hevesim kursağımda kaldı:

Bütün tahviller eksi reel faiz veriyorlardı! İlk şaşkınlığımı attıktan sonra “zaten tüm mali araçlar eksi faiz veriyor, acaba buradan en az zararla çıkma ihtimali var mı?” diye kendi kendime sordum. Basit bir hesap yaptım:

TRT290125T15 tahvilinin vadesine 1030 gün, yani 2.83 yıl vardı. Her yıl için 9.78% verirsem toplamda (2.83*9.78 =) %27.67 vermiş olurdum. Tüm zararı ilk yılın getirisine yüklesem, TÜFE’nin %60 olduğu ortamda  %32.33 oranında (=60-27.67) bir faiz kazanırdım. Kalan yıllar ise enflasyona ezilmezdim. Bugünkü şartlarda mevduattan daha iyi seçenek gibi duruyordu. Hesabı tüm tahviller için yapınca buna yakın sonuçlar çıkıyordu.

Çok sevinmiştim ve artık tek yapmam gerekenin kaç yıl sıfır reel faize razı olacağıma karar vermek olduğunu sanıyordum. Öyle ya, bir gün bu negatif reel faiz furyası biterse yıllarca sıfır faizle başabaş kalmak istemezdim.

Ancak mesleki formasyon nedeniyle, böyle bir olanağın (arbitrajın) ortalıkta kalacağına pek aklım yatmadı. Birden bire öğrencilerime verdiğim genel uyarı aklıma geldi: “Size finansal piyasalarda avcı olmayı öğretemem ama av olmamayı öğretebilirim”. Yoksa bu hesaplama beni av haline mi getirecekti? Müşteri temsilcisinin bu araca fazla aşina olmamasından dolayı sorduğum sorulara tatminkâr cevap veremeyince kendi araştırmamı yaptım. TÜFE endeksli tahviller ile ilgili bilgiyi Hazine’nin ilgili bağlantısından ulaşabildim.

Şüphelerim doğrulanıyordu. Bu tahviller anuite hesabıyla itfa oluyorlardı, yani her sene faizin yanı sıra belirli bir anapara ödemesi de yapılıyordu. O an uyandım, tahvillerde anapara da iskonto edilir, bunu atlamıştım. Kısaca yukarıdaki hesabın içine anaparadaki iskontoyu da eklemek lazımdı.

Anuite hesaplarının temeli de P= A/r* [1-(1+r)^N] formülünde yatar. Bu şekilde önümüzdeki 3 dönemde her dönem eşit olarak reel 100 TL ödeyen ve -%9.78 getiri sunan bir tahvil için ödenmesi gereken fiyat yaklaşık 370 TL olarak karşımıza çıkıyor, kısaca 70 TL’lik bir prim söz konusu. Bu ödenen primi ilk yıl getirisine sayıp son iki dönemde sıfır reel sıfır getiri elde edecek şekilde hesap yaparsak: Bu durumda ilk sene 170 TL yatırıp 1 sene sonra 100 TL alınmış ve yıllık -%41.13 oranında bir yatırım yapılmış olunuyordu.

Tabii kısmi dönemler hesaba girince oranlar biraz değişiyor ama işin ana fikrini yakalamıştım. Kısaca mevduattan daha fazla alabilmem için bu sene enflasyonun %60’lerin üstüne çıkmasını beklemem gerekiyordu! Bu da zaten açıklanan enflasyon ile uyumlu bir getiri sunuyordu.

En azından finansın arbitraj teorisinin geçerliliğini hesap ederek test etmiştim. Avcı olamamıştım ama av olmaktan da kurtulmuştum J

Şimdilik TÜFE tahvilleri yatırım amaçlı olarak riskli gözükse de enflasyonun daha da artacağına bahse girmek isteyen spekülatörler için bir olanak sunuyor. Bu nedenle tablodaki tahviller için yukarıdaki hesaplamayı yaptım ve aşağıda paylaşıyorum:

Not: Tüm hesaplamalar söz konusu tahvillerin anüiteli TÜFE tahvilleri olduğu varsayımına dayanmaktadır. Düz tahvil olmaları durumunda hesaplama ciddi şekilde değişmektedir. Ne yazık ki bu tahvillerin nitelikleri konusunda internette hızlı bir bilgiye ulaşmak mümkün değil. Sanırım bu da HMB’nin alması gereken bir önlem.